ΚΟΥΒΑ, Η αντάρτισσα των τροπικών
«Είναι ο πιο όμορφος τόπος που έχει αντικρίσει ποτέ ανθρώπινο μάτι”. Έτσι περιέγραψε ο Χριστόφορος Κολόμβος τη χώρα που ανακάλυψε στις 27 Οκτωβρίου 1492 αγνοώντας πως είναι νησί και νομίζοντας πως είναι μέρος της ασιατικής ακτής.
Ήλιος, μουσική, χορός, θάλασσα, πούρα, ρούμι, ωραίες γυναίκες. . Η Κούβα των ταξιδιωτικών γραφείων. Υπερσύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες για τους τουρίστες που ανακάλυψαν τελευταία τον Παράδεισο της Καραϊβικής. Η μία πλευρά της Κούβας, η επιφανειακή. Όμως εκείνο που αξίζει είναι να ανακαλύψει κανείς την ψυχή της, τους ανθρώπους της και αυτό δεν είναι υπόθεση του τουρίστα αλλά του περιηγητή.
Μ’ ένα μπουκάλι ρούμι
Η νύχτα στους τροπικούς είναι γλυκιά. Εβένινη και τρυφερή, προκλητική σαν μουλάτα που σε παρασέρνει να τη γευτείς. Ο περίπατος στην παραλία του Σιενφουέγος, πόλη 152 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Αβάνας, στην ακτή της Καραϊβικής, αναπόφευκτος. Τα βήματα νωχελικά και τα μάτια να εξερευνούν το βαθύ μαύρο της ήρεμης θάλασσας. “Εϊ, φίλε, έχεις ένα τσιγάρο;”. Δυο νεαροί μαύροι μου χαμογελούν και μου γνέφουν καθισμένοι στο πεζούλι. Τους πλησιάζω, τους κερνάω τσιγάρο και μου προσφέρουν ρούμι από ένα μπουκάλι. Παιδιά, 22 χρονών, εργάτες σε οικοδομές, ο Ζοβάνι και ο Γιόνι με ρωτούν από είμαι. “Έλληνας; Πως είναι στη χώρα σου;”. Γελάνε διαρκώς, μιλούν και ρωτάνε. Η συνεννόηση με σπαστά ισπανικά δεν είναι εύκολη, αλλά δεν είναι αδύνατη. “Αγαπούμε το Φιντέλ Κάστρο, είναι καλός άνθρωπος, αλλά ζούμε φτωχικά”. Η συζήτηση κράτησε πάνω από δύο ώρες, μου μίλησαν για τα όνειρά τους –θέλουν να επισκεφθούν την Ιταλία-, μου εκθειάζουν τις γυναίκες της Κούβας, το ρούμι τελείωσε, φεύγω και ο Γιόνι βγάζει από το λαιμό του ένα μενταγιόν και μου το χαρίζει. Πρόσχαροι και χαμογελαστοί με καληνυχτίζουν.
Μικροί καφετί συνταξιδιώτες
Η επόμενη μέρα. Προετοιμασία για ταξίδι. Το τρένο φεύγει στις 11.20΄ το βράδυ. Προορισμός το Σαντιάγο ντε Κούμπα, 663 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Σιενφουέγος. Κόσμος πολύς περιμένει στο σταθμό καθώς τα δρομολόγια είναι περιορισμένα λόγω του τεράστιου ενεργειακού προβλήματος που αντιμετωπίζει η χώρα μετά το 1991. Μια μεγάλη πινακίδα με κόκκινα γράμματα γράφει “τα τρένα μας κινούνται”. Δεν είναι σχήμα λόγου, είναι ένα αληθινό επίτευγμα αν πάρει κανείς υπόψη πως αυτό έγινε χάρις σε μία κουβανέζικη πατέντα, που είναι η ανάμειξη πετρελαίου με υπολείμματα από ζαχαροκάλαμο τα οποία αξιοποιούνται προκειμένου η χώρα να μη μείνει χωρίς συγκοινωνία.
Το ταξίδι αποδεικνύεται μια αληθινή περιπέτεια. Δεν είναι μόνο οι 11 ώρες που διαρκεί, αφού σταματά σε κάθε σταθμό προκειμένου να εξυπηρετήσει τους πολίτες αφού τα δρομολόγια είναι περιορισμένα, είναι και οι απρόσκλητοι συνταξιδιώτες. Μικροί καφετί εφιάλτες που ξεχύνονται κατά δεκάδες από παντού. Ο ύπνος που υπολόγιζα να κερδίσω ταξιδεύοντας αποδεικνύεται χίμαιρα καθώς προσπαθώ να αποφύγω τις “συμπαθητικές” κατσαριδούλες που με έχουν περικυκλώσει. Σιγοτραγουδώ το “La cucaracha” σε μια προσπάθεια να δω την κατάσταση με χιούμορ.
Για τριάντα δολάρια
Το Σαντιάγο ντε Κούμπα είναι μια ιστορική πόλη. Στην πλατεία Σέσπεδες βρίσκεται το κτίριο από το οποίο, την 1η Ιανουαρίου 1959, μίλησε ο Φιντέλ Κάστρο αμέσως μετά τη νίκη της Επανάστασης. Μια βόλτα στην πόλη, όπως και σε κάθε πόλη, σε φέρνει αντιμέτωπο με τη φτώχια που βιώνει ο κουβανικός λαός. Η κούραση της ημέρας οδηγεί τα βήματά μου σε ένα μπαρ. Παραγγέλνω ένα ρούμι και σε λίγο αντιλαμβάνομαι μια εντυπωσιακή μουλάτα να μου χαμογελά. Με νοήματα με προσκαλεί στο τραπέζι της όπου κάθεται μαζί με ένα μικρό αγόρι. Η Γκρατσιέλα είναι 33 χρονών και ο 11χρονος Γουίλφρεδ είναι γιος της. Χωρισμένη, δουλεύει σε εργοστάσιο με προσκαλεί στο σπίτι της. “Έλα να δεις πως ζούμε” μου λέει. Μου ζητά να την ακολουθώ από απόσταση για να μην μας δουν μαζί. “Η αστυνομία δεν μας αφήνει να κάνουμε παρέα με ξένους”. Το σπίτι είναι ισόγειο, ένα φτωχικό δωμάτιο και από πίσω μια προέκταση φτιαγμένη από λαμαρίνες, δημιουργεί ένα δεύτερο δωμάτιο. Βάζει το Γουίλφρεδ για ύπνο, καθόμαστε στο κρεβάτι και μου δείχνει φωτογραφίες. Σε λίγο μου λέει “εγώ δεν είμαι σαν τις άλλες, μόνο για το παιδί μου νοιάζομαι, θέλω να του αγοράσω παπούτσια. Θα σου κοστίσει μόνο 30 δολάρια”. Την καληνυχτίζω βιαστικά.
Συνάντηση με την ιστορία
Το ταξίδι με το τρένο για την Αβάνα, η οποία απέχει 884 χιλιόμετρα, διαρκεί 15 ώρες. Παρέα ξανά με τις συμπαθείς μικρές καφετί φίλες μου.
Η Αβάνα είναι μια εξαιρετικά γοητευτική πόλη. Η λεωφόρος Μαλεκόν που βρίσκεται κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού με συναρπάζει. Τα κύματα χτυπούν στα βράχια, υψώνονται και βρέχουν τους περαστικούς. Όμορφα κορίτσια βαδίζουν και σε κοιτούν με νόημα. Η πορνεία είναι ένα από τα μεγάλα σύγχρονα προβλήματα της Κούβας.
Στην παλιά Αβάνα χιλιάδες τουρίστες συνωστίζονται στα στενά δρομάκια. Τα βήματά μου με φέρνουν στο ιστορικό μπαρ “La bodequita del medio”. Αγαπημένο μέρος του Χέμινγουεϊ όπου απολάμβανε το μοχίτο του. Μια φωτογραφία του συγγραφέα με το Φιντέλ Κάστρο κυριαρχεί. Παντού φωτογραφίες διάσημων προσώπων που έχουν περάσει από κει και αυτόγραφα. Συγκινημένος πίνω το ρούμι μου κάτω από μια κορνίζα με την υπογραφή του ηρωικού προέδρου της Χιλής Σαλβαντόρ Αγιέντε.
Ντοκουμέντα μιας Επανάστασης
Το Μουσείο της Επανάστασης στεγάζεται σε ένα θαυμάσιο κτίριο που χρησιμοποιούνταν πριν ως προεδρικό μέγαρο. Το προεδρικό γραφείο και η αίθουσα του προεδρικού συμβουλίου διατηρούνται όπως ήταν επί διακυβέρνηση του Μπατίστα. Το ίδιο και η τεράστια αίθουσα με τους καθρέφτες όπου γινόταν δεξιώσεις και χοροί. Στις υπόλοιπες αίθουσες υπάρχουν κειμήλια από την επανάσταση. Ρούχα και όπλα αγωνιστών, όπως του Τσε Γκεβάρα, ένα ζευγάρι παπούτσια που φορούσε ο Κάστρο κατά τη διάρκεια της επανάστασης, χιλιάδες φωτογραφίες. Κι ακόμη τα φέρετρα με τα οποία μεταφέρθηκαν πριν από μερικά χρόνια τα οστά του Τσε και των συντρόφων του από τη Βολιβία στην Κούβα και στη συνέχει μεταφέρθηκαν στη Σάντα Κλάρα στο μεγάλο μνημείο του Τσε. Ντοκουμέντα από την αμερικανική επίθεση στον Κόλπο των Χοίρων, από την κρίση των πυραύλων το 1962 κλπ. Και τέλος, μια ειδική πτέρυγα για την περίοδο που διανύει η Κούβα από το 1991, την Ειδική Περίοδο, όπως ονομάστηκε. Εκεί βλέπει κανείς τη δύσκολη προσπάθεια που γίνεται από την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει την κρίση αλλά και τις επιτυχίες που έχουν σημειωθεί. Στον εξωτερικό χώρο δεσπόζει το περίφημο γιοτ Γκράνμα (Gramna) με το οποίο αποβιβάστηκαν στο νησί ο Φιντέλ Κάστρο και οι σύντροφοί του στις 25 Νοεμβρίου 1956. Τανκς, στρατιωτικά οχήματα που χρησιμοποιήθηκαν στην Επανάσταση καθώς και τα απομεινάρια ενός αμερικανικού αεροπλάνου που κατερρίφθη κατά τη διάρκεια της άνανδρης επίθεσης στον Κόλπο των Χοίρων.
Οι εικόνες έχουν αποτυπωθεί στο μυαλό μου. Την ώρα που πίνω καφέ με πλησιάζει ένας συμπαθητικό κύριος. Είναι γύρω στα 60, μου ζητά φωτιά για να ανάψει το πούρο του. Με ρωτά από πού είμαι. “Α, από την Ελλάδα με το μεγάλο πολιτισμό” λέει με θαυμασμό. Βγάζει από την τσέπη του ένα πούρο και μου το προσφέρει. “Εμείς περνάμε δύσκολα, αλλά θα τα καταφέρουμε” είναι τα λόγια του καθώς με αποχαιρετά.
Η Αβάνα χαιρετά τη Γένοβα
Είναι κάποια ταξίδια που δεν έχουν επιστροφή. Τόποι μιας ζωντανής ουτοπίας όπου οι άνθρωποι είναι ακόμη άνθρωποι. Που χορεύουν και γελούν αυθόρμητα ξορκίζοντας τη φτώχια τους. Στην Κούβα καταλαβαίνεις τη διαφορά ανάμεσα στη φτώχια και τη μιζέρια. Δεν υπάρχει πείνα, αρρώστιες, αναλφαβητισμός, εγκληματικότητα, πράγματα συνηθισμένα στις υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Και συνάμα, η Κούβα, είναι ένα σύμβολο αντίστασης στη βαρβαρότητα της σύγχρονης ισοπέδωσης. Γιατί είναι η χώρα που η ουτοπία, με όλες της τις αντιφάσεις, είναι ζωντανή. Είναι η αντάρτισσα των Τροπικών και γι’ αυτό την αγαπώ. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως στη μεγάλη διαδήλωση της Γένοβας περίσσευαν οι φωτογραφίες του Τσε, οι κουβανέζικες σημαίες και το σύνθημα “Hasta la vistoria – Siempre” (“Μέχρι τη νίκη – Πάντα”) κυριαρχούσε.
ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΕΡΣΑΝΙΔΗΣ
Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στις ΕΠΙΛΟΓΕΣ της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τον Αύγουστο του 2001
Σχολιάστε
Δεν υπάρχουν σχόλια.
Στράτος Κερσανίδης 
Σχολιάστε