ΠΑΝΟΣ ΤΖΑΒΕΛΑΣ – Αντάρτης μέχρι το τέλος…

ΠΑΝΟΣ ΤΖΑΒΕΛΑΣ

Αντάρτης μέχρι το τέλος… 

(από την ΑΥΓΗ, 29 Ιανουαρίου 2009)

Πάνος Τζαβέλας: Ένας ακέραιος άνθρωπος, ένας μαχητής της αριστεράς που βίωσε με απερίγραπτη γενναιότητα τη φρίκη των φυλακών, τα βασανιστήρια, και τις ατέλειωτες εξορίες, πέθανε το μεσημέρι της Τρίτης. Το αγγελτήριο του θανάτου του, έφθασε στα γραφεία μας λίγα μόλις λεπτά πριν αυτή η εφημερίδα πάρει τον «έκτακτο» δρόμο του πιεστηρίου. Προλάβαμε χθες μια μικρή μόνο φωτογραφική αναφορά στο πρόσωπό του. Ο Πάνος έφυγε όρθιος, μετά από μια εξαιρετικά σύντομη παραμονή στο νοσοκομείο «Ερυθρός Σταυρός”. Ήταν 84 χρόνων. Υπήρξε θρέμμα μιας συγκλονιστικής γενιάς, μιας γενιάς θυσίας, προσφοράς και στερήσεων. Την άντεξε καρτερικά μέχρι τέλους, έχοντας αποκούμπι-μπάλσαμο για την ψυχή του, την ποίηση και το τραγούδι. Είναι αυτός που μπόλιασε τη γενιά της μεταπολίτευσης με τα αντάρτικα τραγούδια. Τραγούδια που ο ίδιος θεώρησε υποχρέωση να τα καταγράψει και να τα αποδώσει στον λαό, τον πραγματικό δημιουργό τους. Ο Πάνος Τζαβέλας γεννήθηκε το 1925 στην Κοζάνη. Με την κήρυξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου εντάσσεται στην ΕΠΟΝ και τον επόμενο χρόνο βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Ξαναβγαίνει στο βουνό με το Δημοκρατικό Στρατό, τραυματίζεται, συλλαμβάνεται και ακρωτηριάζεται το δεξί του πόδι. Ακολουθεί φυσικά η γνωστή καταδίωξη που επιφύλασσε σε όλους τους αριστερούς το τότε δεξιό καθεστώς. Έχοντας ήδη καταδικαστεί τρεις φορές σε θάνατο προβάλλεται από τη νόσο του Burgen και το 1959 αναγκάζεται να πάει στην τότε Σοβιετική Ένωση για να θεραπευτεί. Παρέμεινε όμως εκεί και μετά την αποθεραπεία του για να σπουδάσει μουσική και τότε ήταν που γνώρισε τον μεγάλο συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς.

Επέστρεψε στην Ελλάδα το ʼ65 αλλά το ʼ68 η χούντα τον συνέλαβε για «παράνομη δράση» εναντίον της και βρέθηκε και πάλι στη φυλακή. Αποφυλακίστηκε το ʼ71 λόγω «ανηκέστου βλάβης» της υγείας του και άρχισε να τραγουδά σε μπουάτ της Πλάκας μέσα σε ένα σχεδόν «συνωμοτικό» κλίμα. Έστω όμως και υπό αυτές τις συνθήκες καταφέρνει να μεταδώσει έναν αέρα και βέβαια την αγάπη του για την ελευθερία στο κοινό – κυρίως φοιτητές – που τον παρακολουθούσε φανατικά. Μετά τη μεταπολίτευση και δίχως φόβο πλέον συνεχίζει να ερμηνεύει τα αγαπημένα του αντάρτικα τραγούδια, τη μουσική επένδυση της Εθνικής Αντίστασης, μαζί με την τότε σύντροφο του Νατάσα Παπαδοπούλου. Στα «μαγαζιά» της Πλάκας όπου εμφανιζόταν γινόταν κυριολεκτικά «λαϊκό προσκύνημα» από ένα πλήθος το οποίο ανάπνεε επιτέλους ελεύθερα μετά από επτά χρόνια δικτατορίας και ήθελε να γνωρίσει αλλά και να επικοινωνήσει με τα τραγούδια μιας άλλης εποχής, ήδη μακρινής μεν αλλά όχι και ξεχασμένης, κατά την οποία ο αγώνας για αυτή την ελευθερία δεν ήταν μόνον ανάγκη αλλά και καθημερινή πραγματικότητα και πρακτική.

Ο Τζαβέλας υπήρξε πάντα συνεπής με τον εαυτό του, την ιδεολογία και τις απόψεις του και αυτό ήταν φανερό τόσο στις επιλογές του τραγουδιών άλλων τα οποία ερμήνευε με τον μοναδικό, «επαναστατικό» του τρόπο όσο και στα όχι και τόσα πολλά που έγραψε ο ίδιος. Πιο χαρακτηριστικό από τα τελευταία το «Έντιμε Άνθρωπε Κυρ Παντελή», μια σαρκαστική σάτιρα αλλά και ανηλεή επίθεση στον μικροαστισμό και στα ατομικιστικά ιδεώδη του. Ήταν εκείνος που όχι μόνον έφερε ένα είδος τραγουδιού σχεδόν άγνωστο στους πολλούς στο προσκήνιο αλλά και έδειξε ότι περιείχε στοιχεία μα και διαχρονικές αξίες τα οποία το έκαναν επίκαιρο και σημαντικό και σε μία κατά πολύ μεταγενέστερη εποχή. Δυστυχώς όμως το μεταπρατικό σύστημα της μουσικής είχε ήδη αρχίσει να λειτουργεί και πάρα πολλοί άλλοι, άσχετοι ως και εχθρικοί απέναντι σε αυτό, άρχισαν να «πηδούν στο τρένο» του αντάρτικου τραγουδιού μετατρέποντας το σε μόδα. Έτσι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘70 ο κόσμος είχε πια κορεστεί από αυτό με αποτέλεσμα να χάσει το ενδιαφέρον του. Η «χρυσή εποχή» για τον Πάνο Τζαβέλα είχε πλέον περάσει οριστικά… Η κηδεία του θα είναι πολιτική και θα γίνει στις 2 το μεσημέρι της Παρασκευής στο νεκροταφείο Σχιστού. Δηλώσεις για τον θάνατό του έκαναν ο Λεωνίδας Κύρκος, ο πρόεδρος του ΣΥΝ Αλέξης Τσίπρας και το πολιτιστικό τμήμα του κόμματος.

Αλ. Τσίπρας: Έφυγε ο Πάνος που τα έλεγε έξω από τα δόντια

Σε δήλωση του ο πρόεδρος του ΣΥΝ αναφέρει:

“Εκφράζουμε τη βαθιά μας οδύνη για τον θάνατο του Πάνου Τζαβέλα. Έφυγε ο δικός μας Πάνος, ο Πάνος των αντάρτικων και του κυρ Παντελή. Ο Πάνος που τα έλεγε έξω απʼ τα δόντια. Ένα ανεκτίμητο κομμάτι της κληρονομιάς μας. Η δουλειά του είναι μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για τις τωρινές και τις επόμενες γενιές. Θα θυμόμαστε πάντα τον ακάματο αγωνιστή της γενιάς της Εθνικής Αντίστασης”.

Το Τμήμα Πολιτισμού

Ο Πάνος Τζαβέλας δεν είναι πια μαζί μας. Ένας αγαπημένος σύντροφος, ένας αγαπημένος φίλος, ένας σπουδαίος άνθρωπος της ΕΑΜικής γενιάς, ένας από τους αγωνιστές-σύμβολα της Ανανέωσης της Αριστεράς έφυγε για το μεγάλο ταξίδι.

Θα κρατήσουμε στη μνήμη μας το πάντα φωτεινό του πρόσωπο, τη δυνατή του φωνή, τα μεγάλα αντιστασιακά τραγούδια στα οποία ταξιδέψαμε με την κιθάρα του.

Αντίο σύντροφε Πάνο.

1 σχόλιο

Comments RSS TrackBack Identifier URI